1. GENEL BİLGİLER
Evlat edinme TMK’nın 305 vd. hükümlerinde düzenlenmiştir. Buna göre bir küçüğün evlat edinilmesi, evlat edinen tarafından bir yıl süreyle bakılmış ve eğitilmiş olması koşuluna bağlıdır. Eşler, ancak birlikte evlat edinebilirler. Eşlerin en az beş yıldan beri evli olmaları veya otuz yaşını doldurmuş bulunmaları gerekmektedir.
Evlat edinilenin, evlat edinenden en az on sekiz yaş küçük olması şarttır. Küçük ayırt etme gücüne sahip ise rızası olmadıkça evlat edinilemez. Eğer ki küçük vesayet altındaysa küçüğün ayırt etme gücünün olup olmadığına bakılmaksızın vesayet makamının izni gerekmektedir.
Eğer ki küçüğün ana ve babası bulunmaktaysa, küçüğün evlat edinilebilmesi için ana ve babasının rızası gerekmektedir. İşbu rıza, küçüğün veya ana ve babasının oturdukları yer mahkemesinde sözlü veya yazılı olarak açıklanarak tutanağa geçirilmektedir.
Küçüğün doğumundan itibaren 6 hafta geçmedikçe evlat edinmeye ilişkin rıza verilemez. Evlat edinmeye ilişkin rıza, tutanağa geçirildiği tarihten itibaren 6 hafta içinde geri alınabilmektedir. Geri almadan sonra yeniden rıza verilirse, artık bu rıza kesin olup geri alınamamaktadır.
Küçüğün kim olduğu veya uzun süreden beri nerede oturduğu bilinmiyorsa veya ayırt etme gücünden süreli olarak yoksunsa ve ana ve baba tarafından küçüğe karşı özen yükümlülüğü yeterince yerine getirilmemekteyse ana ve babanın rızası aranmamaktadır.
Küçük, gelecekte evlât edinilmek amacıyla bir kuruma yerleştirilir ve ana ve babadan birinin rızası eksik olursa, evlât edinenin veya evlât edinmede aracılık yapan kurumun istemi üzerine ve kural olarak küçüğün yerleştirilmesinden önce, onun oturduğu yer mahkemesi bu rızanın aranıp aranmamasına karar verir. Diğer hâllerde, bu konudaki karar evlât edinme işlemleri sırasında verilir. Ana ve babadan birinin küçüğe karşı özen yükümlülüğünü yeterince yerine getirmemesi sebebiyle rızasının aranmaması hâlinde, bu konudaki karar kendisine yazılı olarak bildirilir.
2. BAŞVURU USULÜ
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı iseniz ve Türkiye’de yaşıyorsanız, ikamet ettiğiniz İl’deki Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne veya ilk başvuru için E-Devlet üzerinden;
Yurt dışında ikamet ediyorsanız, bulunduğunuz ülkenin ülkelerarası evlat edinme merkezi makamı/yetkili birimine başvuru yapılmalıdır.
İlk yapılan başvuru, bilgilendirme başvurusu olarak geçmektedir. Bu aşamada herhangi bir belge gerekmemektedir. Evlat edinme birimi, genel anlamda evlat edinme başvurusu için uygun koşullara sahip olma durumunuzu değerlendirecektir.
Başvuru için uygun koşulları taşımanız halinde görüşmeye devam edilecektir.
Yapılacak görüşmede; evlât edinilecek küçüklerin özellikleri, evlât edinmenin sosyal ve hukuki sonuçları ile evlat edinme koşulları hakkında kapsamlı olarak bilgilendirilme yapılmaktadır.
Evlât edinmek üzere başvuran kişi veya eşlerden aşağıdaki belgeler istenir:
Nüfus müdürlüğü tarafından düzenlenen nüfus olayı kayıt örneği,
Başvuran ve birlikte yaşadığı aile fertlerinin 25/5/2005 tarihli ve 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu kapsamında yer alan silinmiş kayıtlar da dâhil sabıka kayıtları,
Mal varlığını, gelir ve sosyal güvenlik durumunu gösterir belgeler,
Kimlik Paylaşımı Sisteminden belge üretebilen muhtarlıklardan veya nüfus müdürlüklerinden alınacak yerleşim yeri belgesi,
Öğrenim durumunu gösterir belge,
Fiziksel, zihinsel ve ruhsal bir engelinin, sürekli bakımı gerektiren, bulaşıcı veya süreğen bir hastalığının bulunmadığını, ayrıca alkol veya uyuşturucu madde bağımlısı olmadığını belirten sağlık kurulu raporu,
Türkiye’de yaşayan yabancı ülke vatandaşlarından veya yurt dışında yaşayan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından oturma izin belgesi ve küçüğün kabul eden ülkeye girmesine ve orada sürekli ikametine izin verildiğine veya verileceğine dair belge.
Hazırlamanız istenilen belgeleri, başvuru tarihinden itibaren en geç iki ay içinde tamamlayarak teslim etmelisiniz.
Bu süre içinde belgelerini sunmayanların başvuruları işleme konulmaz.
Belgelerin sunulduğu tarih ve saat evlat edinme sıralamasında esas alınır.
Detaylı bilgi için https://www.aile.gov.tr/sss/cocuk-hizmetleri-genel-mudurlugu/evlat-edinme-hizmeti/ adresine bakabilirsiniz.
3. YURTDIŞINDA YAŞAYAN KİMSENİN EVLAT EDİNMESİ
Konuyla ilgili 1 Mayıs 1995 tarihinde yürürlüğe giren “Lahey Evlat Edinme Sözleşmesi” uluslararası düzeyde geçerlidir. Bir diğer adı “Çocukların Korunması ve Ülkelerarası Evlat Edinme Konusunda İşbirliğine Dair Sözleşme”dir. Uluslararası evlat edinme sözleşmesi olarak da bilinir.
Lahey Sözleşmesi, ülkelerarası evlat edinme süreçlerinde yaşanan güçlüklere karşı hazırlanmıştır. Diğer önemli işlevi evlat edinme adı altında yaşanabilecek hukuk ihlallerinin önüne geçmektir. Çocuk kaçakçılığı veya ticareti gibi yozlaşmış suçlara karşı koruma amacı taşımaktadır. Buna göre ülkelerarası evlat edinme prosedürleri ve süreçleri sözleşmede yer alan kurallara işlemektedir.
Yurtdışında yaşayıp Türkiye’den evlat edinmek isteyen TC vatandaşları, öncelikle ikamet ettikleri devletin merkezi makamına başvurmalıdır. Yetkili makam inceleme yaparak evlat edinecek kişilerin uygun olup olmadığına dair ayrıntılı bir rapor hazırlar. Başvuruda bulunan kişi veya eşler hakkında olan bu rapor çocuğun bulunduğu ülkenin makamına iletilir.
Çocuğun yaşadığı ülkenin makamı raporu inceleyerek başvuranların evlat edinmek için uygun olup olmadığına karar verir. Eğer olumlu karar çıkarsa çocuk hakkında kimliğini, geçmişini, özel ihtiyaçlarını vb. içeren bir rapor hazırlar. Sonrasında bu rapor çocuğu kabul eden ülkenin merkezi makamına gönderilir. Sonuç olarak iki ülkenin makamları arasında mutabakata varılmalıdır.
Türkiye’den evlat edinmek isteyenler için “Küçüklerin Evlat Edinilmesinde Aracılık Faaliyetlerinin Yürütülmesine İlişkin Tüzük” devreye girer. Öncelikli prensibi küçüklerin temel haklarının sağlanması olan mevzuat, ülke içi veya ülkeler arası prosedürleri belirler. Tüzüğün evlat edinme koşullarının ilk maddesi; çocuğun evlat edinecekler tarafından en az bir sene boyunca bakılmış olmasını içerir.
Evlat edinme durumu çocuğun yararına olmalı, ailenin diğer çocuklarının haklarını zedelememelidir. Çocuk ayırt edebilecek yaş ve beceride ise rızasının olduğu beyan edilmelidir. Eğer biyolojik ebeveynleri çocuktan yasal düzeyde sorumluysa, onların da rızaları alınmalıdır.
Evlatlık başvurusunda bulunan eşler veya kişi, çocuktan en az 18 yaş büyük olmalıdır. Başvuruda bulunacak eşler veya evli olmayan kişi, otuz yaşını doldurmuş olmalıdır. Eşlerin evlilik sürelerinin üzerinden en az beş yıl geçmiş olması gerekmektedir.
Evlat edinme işlemlerinin evlat edinen ve edinilen bakımından hassas olması nedeniyle tüm sürecin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi adına işlemlerin avukat aracılığıyla takip edilmesini tavsiye ederiz.